Поиск: хавша

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

хавша

1.
рассыхаться, ссыхаться, делаться щелистым
пичке хавшанă — бочка рассохлась
урай хăмисем хавшарĕç — пол рассохся

хавша

2.
становиться рыхлым, пористым, неплотным
юр çурхи хĕвелпе хавшанă — от весеннего солнца снег стал рыхлым

хавша

3.
истираться, истончаться
ватă лашан шăлĕсем хавшанă — у старой лошади зубы истерты

хавша

4.
скудеть, истощаться
нерв системи хавшани — истощение нервной системы
хавшами пултарулăхĕ — неистощимый талант

хавша

5.
слабеть, обессиливать
быть изнуренным

хавшанă чĕре — ослабевшее сердце
çапăçура хавшанă полк — изнуренный в боях полк
аккумулятор хавшанă — аккумулятор сел

хавшал

то же, что хавша 4.—6.

хавша

6. перен.
беспокоиться, тревожиться, опасаться
хавшаса ӳк — встревожиться

Словарь чувашского языка

хавша

(хавжа), рассыхаться. ЧП. Шăлтăр-шăлтăр урапа, шăл хушшисем хавшанă. Н. Карм. Пичĕке хĕвелте выртсан хавшаса каять (рассыхается). Сред. Юм. Катка хавшанă. N. Пӳрт тăрринчи хăмасем пурте хавшанă, пăтисем сике-сике тухнă. N. Хавша, сохнуть, сделаться пористым, щелистым: катка хавшать, кăшман ватăлсан хавшать. || Стать Дряблым. Зап. ВНО. Хавшать, дряблит. Ib. Эсĕ хавшаса кайнă мар-и? || Изнуряться. КС. Лаша пит час хавшать. || Расхлябнуть. || Стираться (о зубах). СПВВ. Шăл хавшарĕ; чĕре хавшарĕ. Изамб. Т. † Урхамахсем урпа çиеççĕ, çисен те шăлĕсем хавшамĕç. С. Айб. † Урхамахсем урпа çиеççĕ, шăлĕсем хавшасса пĕлмеççĕ. || Тревожиться, беспокоиться. Баран. ЧА. Сысни калать: Типтĕр, хăртăр, вăл хăрнăшăн эпĕ хавшасах ӳкес çук. Ib. Эб. Чăматан тĕпсĕр вырăна ӳкесрен те пулин кăшт хавшаса пăх. Н. КарМ. † Пире тăшман пит çиет, çисессĕн те чĕремĕр хавшамаст.

хавшат

понуд. ф. от гл. хавша. N. Ман чĕрене пысăк хуйхă хавшатрĕ. Зап. ВНО. Хавшатрĕ, ослабило силы (при болезни). Капк. Ытти шăлĕсене çапа-çапа хавшатнă, питне-куçне шыçăнтарса янă. N. Ака-туй ярас уммĕн лашана пăртак çӳретсе хавшатас пулат. || Испугать, испугаться. Н. Карм. Ăна çапла каласа хавшатар-ха (напугаем-ка). || Торопить. Байгул. Упăшкине хăй: Юнлă суратăп, чĕрлейместĕп, вилетĕп, больницана кай часрах,— тесе хавшатать. Толст. Жилин ăна пĕрмаях хистесе хавшатса пынă, хăй пĕр чарăнмасăр малалла утнă.

Русско-чувашский словарь

гаснуть

глаг. несов.
1. 1 и 2 л. не употр. сӳн, çунма пăрах; звёзды гаснут к утру ир енне çăлтăрсем сӳнеççĕ
2. (син. ослабевать) хавша, сĕврĕл, пĕтсе пыр; надежды гаснут шанчăк пĕтсе пырать

ослабеть

глаг. сов.
вăйсăрлан, халсăрлан, хавша; вăйран кай, халтан кай, вăя çухат; ослабеть от голода выçăпа вăйсăрлан

расстроиться

глаг. сов.
1. юхăн, хавша, аркан; юхăнса кай; хозяйство расстроилось хуçалăх юхăнса кайнă
2. путлан, ан пурнăçлан; наши планы расстроились пирĕн ĕмĕтсем путланчĕç
3. (син. огорчиться) пăшăрхан, кулян, кăмăлсăрлан; расстроиться из-за пустяка кирлĕ маршăн пăшăрхан

Русско-чувашский словарь (1971)

надломиться

сов. 1. хуçăлса аман, кăштах хуçăл; ветка надломилась турат хуçăлса аманнă; 2. перен. (ослабнуть) вăйран (е халтан) кай, хавша; его здоровье надломилось унăн сывлăхĕ хавшанă.

ослабеть

сов. 1. вăйсăрлан, халсăрлан, тĕрексĕрлен, хавша, хавшаклан, çемçел; больной ослабел чирлĕ çын хавшанă; 2. (притупиться) начарлан, тайăл; зрение ослабело куç начарланнă; 3. (стать менее тугим) пушан, лăнчăлан; пояс ослабел пиçиххи пушаннă.

подорваться

сов.1. саланса (е арканса, сирпĕнсе) кай; 2. перен. кай, çухал, юхăн, хавша, пĕт, пăсăл; его авторитет подорвался унăн авторитечĕ хавшарĕ.

поколебаться

сов. 1. кисрен; чĕтрен; хумхан, суллан, сулăнса ил, сулкаланса ил; 2. перен. хавша, вăйсăрлан, чак; его авторитет поколебался унăн авторитечĕ чакрĕ; 3. (посомневаться) иккĕленсе ил, иккĕленкеле.

пошатнуться

сов. 1. хускан, тапран, тайăл, чалăш, сулăн; 2. перен. хавша, япăх(лан), начарлан, хавшаклан, тĕрексĕрлен; его здоровье пошатнулось унăн сывлăхĕ хавшарĕ.

разрушиться

сов. 1. çĕмрĕл, ван, ишĕл, салан, йăтăн, йăтăнса ан, аркан; дом разрушился çурт йăтăнса аннă; 2. перен. (совсем испортиться — о здоровье) хавша, хавшаклан; здоровье разрушилось сывлăх хавшарĕ; 3. перен. (не осуществиться) писал, путлан, аркан; планы разрушились плансем путланчĕç.

рассохнуться

сов. тип, типсе шултăрка, типсе хавша, шултăркаса кай; бочка рассохнулась пичке шултăркаса кайнă.

расстроиться

сов. 1. (потерять строй, стать беспорядочным) йĕркерен тух; 2. (прийти в упадок) япăхса кай, юхăн, йĕркерен тух; 3. (о здоровье) хавша, вăйсăрлан; 4. (о музыкальном инструменте) пăсăл; 5. (не осуществиться) çĕмĕрĕл, пăсăл; его планы расстроились унăн планĕсем пăсăлчĕç; 6. (огорчиться) кӳрен, кăмăлсăрлан, кăмăл пăсăл.

расхлябаться

сов. разг. 1. (расшататься) хавша, пушан, хавшаса (е пушанса, ленчĕртетсе) кай; подкова расхлябалась такан пушанса кайнă; 2. перен. (прийти в упадок) йĕркерен тух, пăсăл.

расшататься

сов. 1. лечĕртет, ленчĕрккелен, тапран, лăканса пушан (е хускал); телега расшаталась урапа лечĕртетнĕ; 2. перен. (ослабнуть, прийти в упадок) вăйсăрлан, япăхлан; 3. перен. (расстроитьсяо здоровье) хавша, хавшаклан, начарлан.

слабеть

несов. начарлан, вăйсăрлан, хавша, хавшаклан, халсăрлан, сĕвĕрĕл; ветер слабеет çил вăйсăрланать; память к старости слабеет ватăлнă май тăн сĕвĕрĕлет.

сломиться

сов. 1. (покориться) парăн; 2. (ослабеть) халтан (е вайран) кай, вăйран тайăл, хавша, хуçăл; душа сломилась кăмăл хуçăлчĕ.

ссохнуться

сов. 1. (покоробиться) шултăрка, тип, хавша; 2. (пересохнутьо губах, рте) тип, кушăрха, типсе кушăрха; 3. (стать твёрдым) тип, хыт, типсе хыт.

хиреть

несов. разг. 1. (становиться слабым, болезненным) имшерлен, нишлен, вăйăрлан, начарлан, хавшаклан; 2. перен. (приходить в упадок) юхăн, вăйсăрлан, хавша.

шататься

несов. 1. лăкан, суллан, силлен; зуб шатается шăл лăканать; 2. (при ходьбе) тайкалан, сулкалан, суллан; шататься от изнеможения ывăннипе сулкаланса ут; 3.перен. (терять силу, устойчивость) хавша, ишĕл, аркан, салан; 4. разг. (бродить без дела) янкка, сулланса (е сĕтĕрĕнсе, çапкаланса) çӳре (ĕçсĕр).

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

хавша

1. «рассыхаться» (о кадках); 2. «становиться слабым», «лишаться силы и энергии»; хавшат 1. «дать рассохнуться»; 2. «торопить»; хавшак 1. «слабый», «дряхлый»; «рыхлый» (о снеге); 2. «торопливый», «суетливый», «беспокойный»; тат., башк. какша «расшатываться»; «слабеть», «дряхлеть», «изматываться»; МК когша «ослабевать», «стать вялым»; к. калп., казах., кауса «рассыхаться», «расшатываться»; «прийти в упадок, разорение»; тур. гевшен «слабеть», «становиться вялым», «дряблым», «инертным»; туркм. ғовша, чаг. кавша (Радлов) «расшатываться», «слабеть», «расстраиваться»; кумык. кавжа «устать», «дряхлеть»; хак. хахса «сохнуть», «высыхать», «рассыхаться»; МК когшак, тур. гевшек, туркм. говшак, у Габэн кӧвшӳк «дряблый», «хрупкий», «слабый», «вялый», «инертный», «расслабленный»; ср. монг. гавшгай, калм. haвшyн «проворный», «расторопный», «быстрый»; в ~ г.

См. также:

хавхаланусăр хавхалат хавхаллă хавшăр « хавша » хавшак хавшака хавшаклăх хавшаклан хавшал

хавша
Часть речи
Еçхĕл
 
Фонетика
5 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org