кастаньета
муз.
кастаньеты (пӳрнесем çине тăхăнса вылямалли шакăрча)
шакăлти
то же, что шакăрча I. 5.
шакăрча
I.
1.
то же, что шакăртма 1, 2.
шакăрча
2.
то же, что шакăлча 3.
шакăрча
3.
вертлюг (приспособление, не дающее конской привязи перекручиваться)
шакăрча
4.
блок (для подъема тяжестей)
шакăрча
5. разг.
трещотка, сорока, тараторка, балаболка
шакăрча
II. уст.
помощник, подручный
тиек шакăрчи — помощник волостного писаря
тимĕрçĕ шакăрчи — подмастерье, подручный кузнеца
тусур патакки
или тусур шаккаканни, стукалка у дозорного. Янтик. у др. шакăрча.
шакăрча
трещотка. Икково. Шакăрча — шакăртаттарса вылямалли япала, трещотка; человек, говорящий весьма быстро, как трещотка. Хурамал. Шакăрча, детская игрушка, побрякушка. Мыслец. Шакăрча, трещотка (çатăртаттараççĕ). || Писульки на санях. Мыслец. Питушк. Урапана шакăрчапа тунă (с пальцами, шакăрчалă урапа). Торх. Шакăрча, палочки у телеги или саней. Чертаг. Шакăрча (палочки) у саней сзади (украшение). || Блок на перевозе. Чертаг. || Особое металлическое или деревянное приспособление, служащее для закрепления привязи. Торх. || Мелюзга, мелкота. Орау. Шакăрча — 1) помощник волостного писаря, 2) помощники главного собирателя в сборе яиц во время „сĕрен“. N. Тата перĕн кантур пур, старшинапа тияк пур, унтан тата ваккисем: шакăрчасем, сторăшсем.
шакăрчаллă
имеющий „шакăрча“. Тюрл. Шакăрчаллă çеç япала (напр. счеты) час ванса каять, час тумалла мар она. Ib. Шакăрчаллă япала тимер тавраш. || Церемонный. Тюрл.
шакăрчă
тоже, что шакăрча, шакăрчак. || Палочки для вязанья рогожи. Якейк. Шакăрчă çона çитти çыхмалли япала, он çине корăс пĕтĕрсе толтараççĕ те, каран çыхаççĕ. || Паром. Питушк. Шакăрчăпа каçарчĕ. N. Шакăрчă, дощаник.
трещотка
1. шатăрмак, шакăрча, шакăртма; 2. перен. çатăлти, пакăлти, пĕр чарăнмасăр палкама юратакан çын.
колотушка
ж. 1. (деревянный молоток) тукмак; 2. (у сторожей) шакăрча (хуралçăн); 3. прост. колотушки мн. разг. (удары) чышкă, чышкă пани (е туянтарни).
напарник
м. мăшăрлăн ĕçлекен, пĕрле ĕçлекен çын, шакăрча.
трещотка
ж. 1. шăтăрмак, шакăртма, шакăрча; 2. разг. (болтун, болтунья) пакăлти, шапăлти, çатăрка, çатăлти.
шакăрча
«трещотка», «колотушка»; «детская погремушка». Звукоподражательное слово.
пичев
п.п., куçăм. Хушма ĕçсем тăвакан, пулăшса пыракан çын; шакăрча, пулăшуçă (туп.). Колхоз пред-седательне А.Иванов юлташа хăйĕн çумĕнчи пичеврисенчен — бригадирсенчен, ял хуçалăх специалисчĕсенчен — çирĕпрех ыйтма ... хушнă. К-н, 1965, 11 /, 11 с. Пичевĕ çав таçти-таçти председатель пулать... Эсĕ пĕччен вăй çитерейместĕн. Л.Таллеров, 1978, 209 с. Пĕтĕм йывăрлăх кил хуçи çине тиеннĕ... Хветуççа вара пичеври çеç пулнă темелле. В.Алентей, 1991, 33 с. Григорий Яковлевич [Хирбю] мана хăй çумне пичеве илесшĕн пулчĕ. Х-р, 29.10.1996, 4 с.
пичеври
п.п., куçăм. Хушма ĕçсем тăвакан, пулăшса пыракан çын; шакăрча, пулăшуçă (туп.). Колхоз пред-седательне А.Иванов юлташа хăйĕн çумĕнчи пичеврисенчен — бригадирсенчен, ял хуçалăх специалисчĕсенчен — çирĕпрех ыйтма ... хушнă. К-н, 1965, 11 /, 11 с. Пичевĕ çав таçти-таçти председатель пулать... Эсĕ пĕччен вăй çитерейместĕн. Л.Таллеров, 1978, 209 с. Пĕтĕм йывăрлăх кил хуçи çине тиеннĕ... Хветуççа вара пичеври çеç пулнă темелле. В.Алентей, 1991, 33 с. Григорий Яковлевич [Хирбю] мана хăй çумне пичеве илесшĕн пулчĕ. Х-р, 29.10.1996, 4 с.
пулăшуçă
п.с. 1. П.п. Ирĕккĕн пулăшу кӳрекен е служба тивĕçĕпе пулăшса пыракан çын; шакăрча, помощник. Çӳрен ... чăрмантарса. Тупăннă пулăшуçă! Е.Осипова, 1982, 22 с. Геннадий Константиновича министр тивĕçĕсенчен хăтарнă, ЧР Президенчĕн пулăшуçи пулма çирĕплетнĕ. Х-р, 7.10.1998, 1 с. Анне — аттен никампа улăштарайми пулăшуçиччĕ. ÇХ, 2000, 5 /, 9 с.
— аслă пулăшуçă (ЧÇ, 1997, 9 /, 3 с.); çывăх пулăшуçă (Х-р, 6.08.1998, 3 с.); обществăлла пулăшуçă (ÇХ, 1999, 10 /, 8 с.); обкомăн пĕрремĕш секретарĕн пулăшуçи (Х-р, 25.09.1996, 2 с.); район прокурорĕн пулăшуçи (ЧÇ, 1997, 9 /, 3 с.); кандидат пулăшуçи (ÇХ, 1997, 41 /, 2 с.); командир пулăшуçи (Х-р, 27.06.1997, 4 с.); депутат пулăшуçи, вице-спикер пулăшуçи (ÇХ, 1999, 10 /, 8 с.);
— ВЧС, 1971, 552 с.
2. Ç.п. Çынна пархатар кӳрекен, усă паракан япала. Çак учебник турккă чĕлхине вĕренме кăмăл тăвакансемшĕн тивĕçлĕ пулăшуçă пуласса шанас килет. Х-р, 24.01.1998, 5 с. Ку енĕпе, паллах, выставка чи шанчăклă пулăшуçă. ХС, 1999, 31 /, 1 с. «Сывлăх» — сывлăх хуралçи. Пулăшуçă хаçатсăр ан юл, тăванăм, çырăнма васка. С-х, 2000, 16 /, 1 с. Салтак çырăвĕсем пулчĕç çав хайлавăн пулăшуçисем. ТА, 2000, 2 /, 1 с.
См. также:
шакăртма шакăрттин шакăрчă шакăрчăкла « шакăрча » шакăрчак шакăрчаклан шакăрчаллă шака Шакай