1.
упираться, опираться
юпана хирĕнсе тăр — опереться о столб
2.
застревать
быть зажатым чем-л.
хапха хушшине хирĕнсе лар — застрять в воротах (напр. о машине)
3.
отстраняться, отодвигаться
кăшт хирĕн леререх — отойди немного в сторонку
4. разг.
упрямиться, упорствовать
артачиться
мĕн хирĕнсе тăратăн? — что ты упрямишься?
5.
рваться, прорываться, стремиться
тăшман Майна патнелле хирĕннĕ — враг рвался к Майне
гнуться, сгибаться. Ст. Чек. Хирĕнет (хирет хайăрат, ан хайăр, ура хайăрнать, не свертывается на сторону). Ыраш 28. Хирĕнсе ларнă сатворкăна мелникпа Моросăв нимпе те уçса яраймаççĕ. Орау. Сухапуç хирлӳсем хирĕнсе тăраççĕ (перегнуты и привязаны к задней перекладине). N. Ура хирĕнчĕ. Нога подвернулась. Скотолеч. 22. Лашанăн ури путса ларсан, е пĕр-пĕр çĕре хĕсĕнсе хирĕнсен, е ури шуса кайсан, унăн ури сыппи (е пакăлчакĕ) ыратать те, лаша уксахла пуçлать. || Перевернуться. N. Кипкине васкаса çурсан, тьыха кĕсре хырăмĕнче хирĕнме пултарать. Чураль-к. † Хирне-хирне ан макăр, хирĕнсе ӳкен, Потаçăм. (Песня из сказки). О Отстраняться. СТИК. Кăшт хирĕн-ха леррех. Отстранись в сторону, не сходя с места, а только убрав туловище. || Упереться. || Скоситься. Чăвашсем 5. Хирĕнсе ӳкнĕ пулин, хирĕнсе тух, хайрăлса ӳкнĕ пулин, хайрăлса тух, тух куç, тесе виççĕччен сураççĕ вара. || Кочевряжиться. N. Юмăçа (за гаданием) мĕне пырсан та, малтан çапла хирĕнсе туса пĕтеретчĕ те, унтан тин тытăнатчĕ пăхма (она, старуха). || Упрямиться, ломаться, упорствовать, упираться. Альш. N. Мĕн хирĕнсе тăратăн? Хирĕнкĕ, упрямый. Сред. Юм.
См. также:
хирĕçӳллĕ хирĕл хирĕлтер хирĕлчĕк « хирĕн » хирĕнтер хирĕнчĕк хире кая хире-хирĕç хире-хирĕçлĕх