Поиск: ăмăрт

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.
орел
орлиный уст.
ăмăрт куçлă çын — человек с орлиным взором
II.

1.
соревноваться, состязаться
тягаться

ăмăртса ĕçле — соревноваться в работе
пĕр-пĕринпе ăмăртса утаççĕ — они шагают, стараясь опередить друг друга
эсĕ унпа ăмăрт аймăн! — куда тебе с ним тягаться!
эпир кӳршĕ колхозпа ăмăртатпăр — мы соревнуемся с соседним колхозом
2.
соперничать,конкурировать
ăмăрт малла — 1) наперебой 2) наперегонки
ачасем ăмăрт малла каласа параççĕ — дети рассказывают наперебой
3.
соревноваться, участвовать в соревнованиях спорт.
ишсе ăмăрт — соревноваться в плавании
ăмăртса çĕнтер — победить в соревнованиях
ăмăртса чуп —  1) бегать взапуски 2) соревноваться в беге

Словарь чувашского языка

(ŏмŏрт, ы̆мы̆рт), опередить, перегнать, перещеголять Пшкрт. Ăмăрт (ы̆мы̆рт), опередить. Чув. календ. 1911. Аэропланçăсем, пĕр-пĕринчен ăмăртса, сĕрен чух ут кустарнă пек, вĕççе çӳресе пăхнă. Пилоты попробовали полетать, стараясь перегнать один другого, как на скачках в праздник «сĕрен». Шурăм-п. № 25. Ваçли Кĕркурийĕ ăмăртсах çирĕ, тет. Григорий Васильев, говорят, ел, стараясь перегнать других. Яргуньк. Пĕринчен-пĕри ăмăртса тапăртатса тăраççĕ. (Жеребцы) топочут один пуще другого, как бы стараясь перещеголять друг друга. Зап. ВНО. Ăмăртса тыр выраççĕ, чопаççĕ, ташлаççĕ, йорлаççĕ. Жнут (бегают, пляшут, поют) на перебой, стараясь превзойти один другого. СПВВ. ТМ. Ăмăртмалла — пĕр-пĕринчен иртермелле ĕçленине: ăмăртмалла ĕçлеççĕ, теççĕ. В. Олг. Ăмăртса (ŏмŏртса) çиет (с'иэт). Ест наперегонки. Хорачка. Иккĕн ― пĕри хытă чопат та, вала илет; тепĕри холлен каят та, кая йолат ― ăмăртимест (ŏмŏрδиымэст). Истор. Дмитрий Иванович та ытти княçсем те аслă княçа кĕресшĕн пурте, пĕр-пĕринчен ăмăртса, Ордана кайнă. И Дмитрий Иванович, и другие князья, чтобы получить титул великого князя наперерыв спешили в орду. Янтик. Çаранта икĕ çын ăмăртмалла ут çулаççĕ. На лугах два человека косят сено, стараясь опередить друг друга. Беседы на м. г. Ялсенче, хуласенче çăвăн пек иртсе пыракансене темиçе килтен тухса хăйсем патне ăмăртмалла чĕнеççĕ. В деревнях и в городах таких прохожих приглашают каждый к себе наперерыв, выходя из своих домов. Сир. Ăссăр мухтанчăк çын вăхăта ăмăртса калаçать. Н. Шинкус. Пурте лашисене кӳлеççĕ те, пĕр-пĕринчен ăмăртмалла кустарса таврăнаççĕ. Все запрягают лошадей и, стараясь опередить друг друга, возвращаются домой. Стар. Яха-к. Ывăтсанах (одежду), часрах харпăр хăй тумтиррисене, ăмăртмалла чупса кайса, илеççĕ те, тумтиррисене силлекелесе, тăхăнса, килĕсене каяççĕ. Как только кинут (одежду), все бегут к ней, стараясь опередить друг друга, стряхивают ее, надевают и идут домой. Юрк. Пĕринчен-пĕри, ăмăртмалла ĕçленĕ. Работали, стараясь опередить один другого. Альш. Ăмăртмах. || Шарбаш. Ăмăртать, занимает чужое место.

Чувашско-татарский словарь (1994)

ярышырга

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

амăрт кайăк «орёл», «беркут». Первая часть (ăмăрт), по-видимому, восходит к названию мифологической птицы на Востоке симург: си «собака», мург «птица»; см. Шахнаме VII, 146 (К истории докапиталистических формаций. 1933, стр. 293—328). Вторая часть кайăк «птица». В чувашском начальное с отпало, как и в ряде других слов (см. ăс, __ăса__, __ăсла__), В значении «орел» это сочетание сохранилось также в некоторых диалектах татарского языка в форме сәмруг кошы (литер. каракош). Вероятно, его нужно рассматривать как сарматское или булгарское наследие; др. уйг. сымурка «сказочная птица» (Радлов IV, 676), казах. самырык-кус «мифическая птица колоссальных размеров», башк. сәмере кош «орёл»; перс. си-морг, симург «сказочная птица .

См. также:

ăмăрлă ăмăрлан ăмăрлантар ăмăрлат « ăмăрт » ăмăрт кайăк ăмăрт-кайăк ăмăрт-кайăкĕ ăмăрт-кайăкли ăмăрткайăк

ăмăрт
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org