Поиск: ака

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

1.
пахота
пашня
пахотный
ака сийĕ — пахотный горизонт
ака(на) кĕр — 1) приступить к посевной 2) стать пригодной для пахоты (о молодой лошади)
ака кĕмен лашине кĕрӳ лаши турăмăр — фольк. мы дали жениху лошадь, еще не работавшую на пахоте
ака айне ак — сеять под плуг (раньше пахоты)
ака ту — пахать
Ака тумасăр арçын темеççĕ. — посл. Пока не научишься пахать, мужчиной не назовут.
2.
сев, посевная
посевной
кĕрхи ака — осенняя посевная (пахота и сев)
çурхи ака — весенняя посевная
ака агрегачĕ — посевной агрегат
ака вăхăчĕ — время пахоты и сева
ака çийĕ — время пахоты и сева
ака кампанийĕ — посевная кампания
техникăна акана хатĕрлесе çитер — подготовить технику к посевной
3. уст.
борозда
ака туса тух — провести борозду
Пирĕн йысна суккăр, аки кукăр. — погов. Наш зять подслеповат, борозду при пашне оставляет кривую.

ака кăмпи — сморчок (гриб)
ака пăтти (яшки) уст. празднество по случаю окончания весеннего сева
ака уйăхĕ — апрель (букв. месяц сева)
II. уст.
старинный плуг, сабан
ака йăранĕ — борозда

Словарь чувашского языка

(ага; cf. v. hungaricam eke, quae aratrum s.) sive ака-пуç, sive йывăç ака, sive йăвăç акапуç, sive сапан, aratrum ligneum birotum, двуколый плуг, сабан. Ст. Чек. Ытларикун ака кăлармаççĕ. Шăмат-кун кăнтăрла иртсен ака кăларма тиркеççĕ. Во вторник не выезжают на пашню. После полудня в субботу не принято выезжать на пашню Т. VI 61. Ака шăхăрмасăр утмас. Без свиста плуг не двинется. (Послов.). ХЛБ. Çĕре сухалассине акапа та, чалăш сухапа та, ахаль сухапа та сухалаççĕ. Землю пашут плугом, косулею и простою сохою. † Альш. Сакăр утпа ака кăларакан, ут пуçĕтĕр (corrupturn est; lege: вут-пуççитĕр) унăн чĕрисем. У того, кто выезжает на пашню на восьми конях, наверное, пламенное сердце (т. е. он горячий, энергичный чел., чĕреллĕ çын). Ракова. † Çӳлĕ тусем çинче виç вĕрене; юраймĕ-ши аканăн каштине? На высоких горах три клена; не прегодятся ли они на грядиль для плуга? || Hoc loco omnium, quibus aratrum constat, partium nomina in litteram digestа posui, vocum aкa et aкa-пуç, in copulationibus adhibitarura nulla ratione habita. Сабан состоит из следующих частей, названия которых приводятся здесь в принятом мною алфавитном порядке, при чем слова „ака“ и „ака-пуç“, входящие в состав сложных наименований, в расчет не принимаются.
vox incerta in aenigmate scripta. Непзв. слово. Собран. 245. Алăкран кĕрĕп, ака курăп. (Йĕп). De acu dictum est. Загадка об иголке. V. акам.
hinc derivata sunt.: отсюда произошло: акай.
старшая сестра. Хорачка.

Чувашско-татарский словарь (1994)

чәчү

Чувашско-эсперантский словарь

[aga]
aprilo
ака уйăхĕнче — en aprilo
ака уйăхĕччен — ĝis aprilo
ака иртсен — post aprilo
акан пĕрремĕшĕнче — la unuan de aprilo.

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

1. «пашня»; «сев»; 2. «стариниый двухколĕсный деремитный плуг (сабан)»; в этом значенни употребляется также акапуç из ака «пашня», «сев» + пуç «голова». Является древним причастием, перешедшим в разряд существительных: ак «сеять» + апăр «поворачивать» + а > пăра «бурав»; турт «тянуть» + а > турта «оглобля».

Неологический словарь чувашского языка

п.п., ч.я. Çулталăкăн тăваттăмĕш уйăхĕ; апрель. Акапа çу уйăхĕсем уявсемпе пуян. Ç-т, 1995, 4—5 /, 30 с. Хаçатăн çитес номерĕ акан 23-мĕшĕнче тухать. УС, 10.04.1998, 1 с. Акан 4-мĕшĕнче тухнă сăмахкаçмăшăн хуравĕсем. Х-р, 11.04.1998, 8 с. Акан пĕрремĕш кунĕнче эп килнĕ тĕнчене... А.Смолин, 1999, 111 с.

См. также:

Акçик Акçине акçиомă Акçук « ака » ака çийĕ ака çине ак ака çуначĕ ака айне ака варри

ака
Часть речи
Япала ячĕ
 
Фонетика
3 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org