Чувашско-русский словарь (1982)

1.
желать, хотеть
жаждать
вăл малалла вĕренме сунать — он хочет учиться дальше

2.
желать, пожелать, высказать пожелание
сывлăх сунатăп сире! — желаю здравствовать!
ырă сун — желать добра, блага
ăнăçлăх сун — желать удачи, успеха
телей сун — желать счастья

усал сун —
хаяр сун —
1) желать зла, плохого
эпĕ сана нихçан та усал сунман — я тебе никогда не желал зла
2) проклинать, предавать проклятию
тăшмана усал сун — проклинать врага

3.
обещать
сулить прост.
вăл сунни суя пулчĕ — его обещания оказались обманом

4.
давать, даровать
тăван çĕршыв пире телейлĕ кунçул сунчĕ — родина дала нам счастье

5.
любить, питать добрые чувства
почитать
мана сунса килнĕшĕн тавтапуç! — спасибо, что пришли почтить меня!

6.
надеяться, ожидать, чаять
эпир çутăлла киле çитессе сунманччĕ — мы не чаяли добраться домой засветло
куриччен курасса сунмарăм, курсан калаçасса та пĕлмерĕм — фольк. не чаял, как встречусь я с ними, а встретился — и поговорить не сумел

7.
быть обреченным
вилме суннă — обреченный на гибель

Никольскийĕн чăвашла-вырăсла словарĕ

желать, думать, иметь расположение
вăл мана усал сунать — он мне желает зла
ырă сун — желать добра

Словарь чувашского языка

сон, желать. Бгтр. † Ах, пус-килсем (кӳршĕсем), ял-йышăсем, усал сунса ан ярăр. (Солд. п.). N. Вĕсем мана канлĕх суннă пек калаçаççĕ. Ала 91. Эй ачамсем, ахаль каламан: ама-çори амăшĕ, тесе: мана ырă сунан çавă пурăнăçа ан куртăр. Юрк. Çав вăхăтра çынсем пурте çапла савăнса темĕн тĕрлĕ ырăлăх суннине курсан: мана капла пĕлекен çынна ырă сунманни лайăх мар, эпĕ те ăна çынсем умĕнче ырă сунам халĕ, тесе шухăшлать. Ib. Пурте хăна (тебе) усал сунĕçĕ (будут проклинать). Ал. цв. 29. Çилĕллĕ аппăшĕсем, тĕрĕс ĕçлесе тăракан тарçисем, аслă улпутсем, салтак пуçлăхĕсем — пурте каччăпа хĕре ырăлăх-сывлăх суннă. Т. VII. Эпĕ сана уншăн тем пек ырă сунăп (несказанно буду благодарить). Б. Олг. Похăнчĕ хăна, пӳрт толли; сонни (-ννи^ы) килчĕ пор хăна та (приехали желанные гости). Изванк. Ыр тор ыр сунтăр. (Начало моленья). В. Олг. Лаша лайăх — ларакан çок; пĕренĕк нумай — çиехен (= çиекен) çок, çиехен пор та — сонни çок; сонни (желанная) пор та — варли (-λи^ы) çок; варли пор та, конта килме вăтанат. Утăм. Тĕл пулмарăм сунан ĕмĕте. N. Çынна хаяр сун, желать другому зла. || Питать добрые чувства, любить. N. Халĕ ĕнтĕ вĕсем Якура хирĕç нимĕн те кăшкăрмаççĕ, анчах хĕрарăмсем сунмаççĕ. Б. Олг. Сăпаççипах аттине пере(= пире) сонса чĕннĕшĕн. Ib. Кам хорат виçĕ пус, кам мĕн чолĕ сонса парат яшка çинĕшĕн. Ib. Киле кĕртĕм (зашел) эпĕ, хорăнташсам патне каясшăн, мана парне параччĕ: пир, сонаканĕ окçа парат, пор те парат, çип те параччĕ салтака кайнăшăн. В. Олг. Эс мана сонмарăн (не почтил; не пришел в гости, будучи зван). Шибач. Сонса пар (йоратса пар). Ib. Ыр сонса (йоратса) килтĕм. С. Айб. † Мана сунакан ыр çынсем, атте-анне килне пырса кур. || Надеяться, чаять, ожидать. N. † Куриччен, курассăн сунмарăм, курсан, калаçасса та пĕлмерĕм. Бюрг. † Сарă-сарă пăри кĕлти, саланмассăнах сунчĕçĕ, саланчĕ-ĕçке, саланчĕ; телĕйсĕр-телейсĕр пуçăма, камалсăр пулĕ, терĕçĕ, кайрăм-ĕçке, кайрăм куç курман çĕре. Толст. Эпĕ ăна вĕренессе те сунмастăм (не чаяла, что научусь). Собр. † Çуратаччĕн çуратассĕн сунмарăн. Кильд. † Çĕнĕ-ах та тир, сакăр тир: çĕлетиччен çĕлетессĕн сунмарăм (не чаял). Н. Лебеж. † Ай-хай атте чунăм, анне чунăм, тупиччен тупасса сунмарăм. N. Апла çырманнисене ӳлĕмрен укçа памасса сунать. Ал. цв. 22. Малалла санăн ман патăмра пурăнассу килмесен, эпĕ сана ирĕксĕр пурăнмалла, ĕмĕр сунмалла тăвасшăн мар. N. Ярах ĕнтĕ мана, халĕ те манăн аттемпе аннем мана курасса сунмаççĕ. ЧС. Чăвашăн пĕр-пĕр çын сымарлансан мĕн тусан, мĕн çине сунма пур вара: е керемет тытнă, е вилĕ вăрăннă пулĕ, тесе, юмăç тăрăх сĕтĕрĕнсе çӳресе супаççĕ, вара. Юрк. Эпĕ санран çыру мĕн илессе сунманччĕ: епле çырса яма асна илтĕн-ши, тĕлĕнетĕп. N. Чӳркӳ праçник кон сонса карăмăр.

Чувашско-эсперантский словарь

[sun]
(bon)deziri ((bon)deziru)
ырă сун — bondeziri, блага
ăнăçу сунатăп — deziri sukceson
телей сун — deziri feliĉon
усал сун — malbeni

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

1. «желать», «хотеть»; .2. «тдеятъся», «ожидать»; ырă сун «желать добра»; 2. «питать добрые чувства», «уважать», «почитать»; МК сун «обещать», «предполагать»; кирг. сун «предлагать», «протягивать (руку)»; чаг. сан «считать», «полагать», «предполагать», «принимать меры предосторожности» (Бада’и’ ал-лугат 188); алт. В сана «думать» , «желать», «намереваться», «считать», «почитать»; алт. В сун «протянуть руку», «ниспослать благословение»; азерб., тур. сан «полагать», «думать», «предполагать», «считать»; ср. санскр. san «добывать», «приобретать», «заслуживать»; авест. han «заслуживать (награды)». По-видимому, слова сум, сун, сан, сана одного корня.

См. также: