Поиск: урăх

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
другой, иной
урăх çул — другая дорога, иной путь

2.
в другой раз
еще раз
сана илме эпир урăх килĕпĕр — за тобой мы приедем в другой раз

3.
более, больше
еще
вăл урăх килмест — он больше не придет
пӳртре урăх кам пур? — кто есть еще в доме?

4.
кроме, помимо
çак кĕнекесенчен урăх шкапра нимĕн те çук — кроме этих книг в шкафу ничего нет

5.
в выдел. ф. урăххи — в роли сущ.
другое, иное
эпĕ урăххи çинчен каласшăнччĕ — я хотел сказать о другом

◊
ку урăх калаçу — об этом речь особая, это дело другое

Словарь чувашского языка

другой, иной. Шинар-п. (Ядр.). Пĕрре вăл хулана, урăх тĕслĕ тумтир тахăнса, кайнă. Чăв. й. пур. 21. Пӳртне, çуртне те урăх тутарнă (перестроил). Регули 893. Орăхне чĕнсе кил. || Больше, более. Орау. Ăна: урăх килмеçт, тиç (или: вăл урăх килмеçт, тит). Он более не приедет (или: совсем не приедет). Туруново. Хуçа тата каланă: икĕ çĕр тенкĕ парап, урăх памастăп, тенĕ. Юрк. Пире, чăваша, юрат-çке, ӳтет, ку каллех, урăх нимĕн сăмах калама аптăраса. IЬ. Пăртак пĕр-пĕрне пăхса тăрсан, земск. начальн.: урăх ĕç-мĕн çуктăр? тесе ыйтать. IЬ. Пӳртре урăх никам та çук. Я. Турх. Эпĕ сире урăх çырмарăм ĕнтĕ, каçарăрсамах мана. Улмĕрен çырăп. Ч. С. Ах, ан тив, Сергей! урăх килместĕп, урăх килместĕп! (больше не приду!) С. Вăл ал-шăлли йĕпи орăх нимтен те мар. Сир. 102. Ун пек ыр çын çĕр çинче урăх çук та. Рег. 762. Вăл корчĕ пирĕн ăвăннине, çавăнпа орăх ĕçлеме каламарĕ. || Кроме. Шел. И. 63. Кĕлетĕнче вăл çӳпçесенчен урăх нимĕн япала та çук. N. Тула тухасран урăх тăрса ларман. Не вставал с места, кроме как только за нуждой. || В другой раз, еще. Торп-к. Çак улпучĕ, первайхи арăмĕ вилсен, урăх авланнă, тет.

Чувашско-татарский словарь (1994)

башка, бүтән, үзгә

Чувашско-эсперантский словарь

[u'roĥ]
alia; plu; ankaoraŭ ne
урăх пур(ă)нăç — alia vivio
урăх пĕлтерĕшсем — aliaj signifoj
ман(ăн) урăх ĕçсем — mi havas aliajn aferojn
урăх тĕнче — alia mondo
урăх каймастăп — mi ne plu iros
ку урăх калаçу — tio estas alia afero
урăхла — alie, alimaniere
урăхла каласан — alivorteя
урăхла пулаймасть — aliel ne eblas
урăхлан — fariĝi alia, ŝanĝiĝi
урăхлантар — aliigi, ŝanĝi
урăхлат — ŝanĝi
урăхран — denove, refoje

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

, урăххи «другой», «иной»; МК азрык «другой», «особый», «отдельный» (I, 91); Зол. бл. адрук «различный»; тефс. XII-XIII вв., ПК адын (д п ) азерб. ӧзкә, Замахш., уйг., ст. узб. ӧзгӓ, узб. узга, башк. узгә «другой», «иной»; алт. В, тат. артык «остаток», «избыток», «излишек»; «лишний»; якут., урукку «прежний».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

текех. Вăл Мана ĕненмесĕр çылăха кĕнипе Эпĕ Аттем патне кайăп тени тĕрĕссине, кайсан эсир Мана урăх (текех) курас çуккине те каласа пĕлтерĕ [Евангелие 1880:73]. <…> Христоса ĕненнĕ тăрăх аппа-йăмăк пулнă монахра пурăнакан юлташсемпе манăн урăх (тек) пурăнмалла пулмарĕ [Пустынница 1897:23].

См. также:

урăлла урăлтар урăм-cурăм урăм-сурăмлан « урăх » урăхла урăхлан урăхлантар урăхлат урăхлаттар