Поиск: утă

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I.

сено
сенной
каю ути — сено из отавы
улăх (çаран) ути — луговое сено
утă капанĕ (ури) — стог, омет сена
утă вăхăчĕ (çийĕ) — время сенокоса
утă карти — валок сена (собранного)
утă çулни —сенокос
утă çулакан — косарь, косец
утă тавăр — ворошить сено
Çулман курăк утă мар. — погов. Нескошенная трава — не сено.


кăшкар ути — щавель
эрĕм ути — полынь
утă çӳппи — 1) сенная труха 2) биол. сенная палочка
утă уйăхĕ — июль (букв. месяц сенокоса)
II.

1.
ход, шаг
хăвăрт утă — быстрый ход, шаг
утăпа кай — ехать на лошади шагом
хуш уттуна! — прибавь шагу!
2.
походка, поступь
хĕр утти — девичья походка
çирĕп утăпа ут — идти твердой поступью
III.

1.
остров
Атăл утти — остров на Волге
2.
роща, рощица (среди поля)
шĕшкĕ утти — орешник, ореховая рощица
3.
подсека, вырубка (под сенокос)
4.
лощина
долина

Словарь чувашского языка

(уды̆, оды̆), ход, шаг. Ходар. Утнă утă вырăнлă пултăр. Наше хождение да будет успешно. (Из молитвы в чӳклеме). Шибач. † Хамăр çолнă çаранне паккусĕнчен паллатпăр, хамăрна варлă хĕрсене оттинченех паллатпăр. М. А. 31. Йĕвен аврине хытăрах тытса, уттипе пыртарчĕ. Ч. П. Утмăл чалăш утти пур, пусми вĕçĕнче пусси пур. Хурамал. Хам уттăмпа-кăна каятăп, ху уттупа-кăна каятăн, хăй уттипе кăна каять, хамăр уттăмăрпа каятпăр (идем пешком). Микушк. Утмăл çухрăм сĕм вăрман, тав уттипе килтĕмĕр. КС. Мĕн хăвалан ăна, хăй уттипе кайĕ-ха. Что ты ее гонишь, она пойдет, на сколько может, своим шагом. Султан. † Утмăл çыннăн уттине утам-çитем, терĕн-им? Сред. Юм. Лашана пит чуптарса ан кай, ôттиперех кай. Шибач. Отăпа кай (шагом). Шел. ЗО. Урхамахпе, уттипе, каять, тухса сунара, ухатара çӳреме. Сунт. 26, № 7,3. Уттипе шыв юххи пек юхса пырать (лошадь). || Походка. Ч. Н. Утти-чуппи (ход и бег) епле-ши? . Утнă та уттăна юрататăп. Юрк. † Чипер инке уттине утса çитсе юлмас-çке. Ч. П. Утмăл тĕсле утти пур (хĕрĕн). Сĕт-к. Оттине пăх эс онне! Посмотри ты на его походку! || Побежка. N. † Улма-чăпар утсен уттине çичĕ çунатлă кайăк çитес çук.
(уды̆), сено. У др. вутă, вытă, ăвтă, ăвăт. Альш. Ачине, кашкăр каланă пек, утă хӳшшине вырттарнă. IЬ. Елшелийĕн кĕтӳ çӳрет унта, утă çулса илнĕ хыççăн. Сред. Юм. Хĕлле утă кӳреççĕ. Зимою сено возят. Изамб. Т. Тепĕр кунне, уяр кун, ута типнĕ пулсан, утта тавараççĕ (ворочают). Регули 156. Ута килнĕрен орăх çĕре кайрăм. ИОН. Кĕске ута çуласси, çулассинчен пуçтарасси. Трудно косить короткую траву, но еще труднее ее убирать. (Послов.) Абаш. Утă исе (= илсе) кил. Принеси (на себе) сена. Купи и привези сена. Собр. † Утă тĕпĕ кĕмĕллĕ, чăнкăр-чăнкăр тăва юлчĕ. N. || Сенокос. Çапла утă вăхăчĕ иртсе кайрĕ. Так прошло время сенокоса (сенокос). Изамб. Т. Ун хыççăн ута каймалла пулать. После отого надо выходить на сенокос. Альш. † Мĕшĕн ута тухмастăр, çавăрсене (ваши косы) çутатма? Собр. Утă пĕтсен, после сенокоса. См. вир пуç.
(уды̆), нечет. Пшкрт. Уды̆, нечет, тэ̆ҕäл, чит. IЬ. Уды̆ тэ̆ҕäллäа выл'а, играть в чет и нечет.

Чувашско-татарский словарь (1994)

печән

Чувашско-эсперантский словарь

[udo]
julio; fojn(ad)o
утă уйăхĕнче — en julio
утă уйăхĕччен — ĝis julio
утă иртсен — post julio
утăн (утă уйăхĕн) пĕрремĕшĕнче — la unuan de julio

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

1 «сено»; уст. «трава»; Замахш. от «сено»; АФТ, уйг., хак., казах., к. калп., ног., кумык., тур., туркм., азерб., якут. от «трава»; узб. уткуру от, азерб. гуру от, туркм. от «сено».
, утрав «остров»; АФТ aдaғ, ада, чаг. (Радлов) адак турф. отруг (Габэн), уйг. ата, азерб., тур., туркм. ада, башк., тат. атау, утрау, к. калп. атав, полов. атов «остров»; казах., атырау «береговая заросшая отмель»; ср перс. «остров», «брод» (Ягелло 38). утрау несколько напоминает глагол ултыр (башк.), утыр (тат.) «садиться», «сидеть» (о песке; острова на реках образуются больше от наноса песка) (?). Утрав могло получиться и от русск. о(с)тров.

См. также:

ут сĕлĕхĕ ут-кăвакал ут-кĕлетке ут-тум « утă » утă кушелкки утă-курăк утă-тăрă утă-улăм утăлăх

утă
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org