Поиск: хăт

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

I. сущ.

1.
уют
удобство
и удобства
комфорт

Хĕрарăмсăр кил-çуртăн хăчĕ çук. — погов. Без женщины в доме нет уюта.
2.
аккуратность, чистота
красота, приятный внешний вид

урам хăчĕ килчĕ — улица приукрасилась
хăт кӳр — украшать, придавать приятный вид
хăт яр — лишать красоты, приятного вида
3. уст.
счастье, удача
хăтне çухатнă — он лишился счастья, потерял счастье
4.
польза, выгода
ку ĕçĕн хăчĕ пулас çук — от этой работы пользы не будет

хăчĕ çук — не счесть числа, бесчисленное множество
унта кăмпа хăчĕ çук — грибов бесчисленное множество

Словарь чувашского языка

то же, что хут, раз. Регули 348. Кирек те минче хăт кайнă полтăр, сан мĕн ĕç. || Счет (число). Ст. Яха-к. Катарччи чупакан ачасем урамра хăчĕ те çук: урамăн пĕр вĕçĕнчен пуçласа урам пĕтнĕ çĕртенех. Питушк. Укçа хăчĕ те çук, тет, юманта укçа, тет.
(хŏт), назв. божества, покровитель скота, откуда: хăтлă карта, хăтсăр карта. Б. Альмени, (Мăнял). Изванк. Хăт, хăт амăшĕ, божества, упоминаемые в „чӳклеме кĕлли“. Ой-к. Хăт, хăт амăшĕ, пăхса усра, çырлах, мăн турă, турă амăшĕ, çырлах. (Из „чӳклеме кĕлли“). См. пӳлĕхçи.
красота. Ядр. Хăт = нĕр. Кильд. Пуçăм çинче сарă тутăр, пуçăм хăтне вăл кӳрет. Шурăм-п. Урам хăчĕ килчĕ. Халĕ ĕнтĕ выльăх та, çын та урамра пур. На улице нет прежней пустоты. Сред. Юм. Ху хăтна ху ярса çӳрен çав, темĕнскерле тôмтир тăхăнса. Могонин. Хăт мĕн-ши вăл? Ак мĕн вăл. Если арлă-арăмлă çын лайăх пурнать-тĕк, хăтлă пурнать теççĕ. Если арĕм вилет, упăшки юлать, вара вăл пӳртре хăт çук теççĕ. Мĕншĕн-ха вăл? Мĕншĕн тесен вăл пӳртре тискер пурăнма, лайăх мар, çакна калаççĕ хăт тесе. Якейк., Хора-к. † Пĕр хораскер-лотраскер, çак ял хăтне ярнăскер, пирн ял хăтне кӳрес çок. В. Олг. Эпĕр тоя каймасан, тойă хачĕ килес çок. Ой-к. Уя тухсан уй хăтне пар, анкартне кĕрсен анкарти хăтне пар, киле кĕрсен кил хăтне пар. Пшкрт. † Кирех те пӳрчĕ пысăк пултăр, ултантăш çук-тăк, хăчĕ çук.

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

«уют», «удобство», «комфорт»; «благополучие», «красота», хăтлă «уютный», «благополучный», «счастливый»; др. тюрк. (орх.), КБ, МК кут «счастье», «блаженство», «благословение», «благодать», «жизненная сила»; кирг., к. калп. кут «жизненная сила», «дух», «душа»; «счастье»; «оберег», «амулет, якобы охраняющий скот» (Юдахин), алт. В коот «утешение», «отрада», «наслаждение»; алт. В кут «душа», «присутствие духа»; тур. кут «судьба», «счастье»; чаг. кот «жизнь», «счастье»; узб. кут «счастье», «изобилие»; хак. хут миф. «душа»; «дух», «жизненная сила»; тат. О кот «присутствие духа», «благополучие»; башк. кот «душа» (уст.); «счастье»; «уют»; ср. монг. хутаг, хутуг «счастье», «благополучие», «благоденствие»; туркм. гутла, тур. кутлаш «поздравлять», «желать друг другу счастья».

См. также:

хăсамăр хăсна хăста хăстар « хăт » хăт-им хăтăклат хăтăл хăтăлкала хăтăлкалан

хăт
Свойства слова не указаны
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org