Чувашско-русский словарь (1982)

1.
сжимать, сдавливать
газа хĕстерни — сжатие газов
хĕскĕчпе хĕстер — сжать клещами

2.
защемлять, прищемлять
пӳрнене алăк хушшине хĕстер — прищемить палец дверью

3.
жать, давить, быть тесным
пушмак урана хĕстерет — ботинки жмут

4.
сбивать, сплачивать, плотно сколачивать
урай хăмисене хĕстер — сплотить доски пола

5.
скреплять (напр. скрепкой)
хутсене хĕстерсе хур — скрепить бумаги

6.
затыкать, засовывать за что-л.
алсана пиçиххи хушшине хĕстер — засунуть рукавицы за пояс
хĕстерсе ларт — 1) зажать 2) припереть, прижать, притиснуть 3) заткнуть

7.
класть под что-л.
çĕлĕке хул хушшине хĕстер — взять шапку под мышку
пĕрене айне чул хĕстер — положить под бревно камень
хĕстерсе хур — 1) скрепить (напр. скрепкой) 2) засунуть за что-л. 3) положить под что-л.

7.
подмигивать
чун савнине курсан сăмах ан хуш, куç хĕстер — фольк. если увидишь свою любимую, слова не молви, лишь подмигни

8.
теснить, давить
тăшмана хĕстер — теснить врага

9. перен.
угнетать, притеснять
капиталистсем ĕçхалăхне хĕстерни — угнетение трудящихся капиталистами

10.
вызывать боль, ломить
пуç хĕстерет — голову ломит
хĕстерсе ыратни — ломящая боль

11. разг.
украсть, стащить, стянуть
укçа хĕстер — украсть деньги
япала хĕстерсе — кай стащить вещь

◊
савăл çапса хĕстернĕ пек — яблоку негде упасть

Словарь чувашского языка

жать, сжимать. О сохр. здор. Урана хĕстерсе сырсан, ура шăннине эсир хăвăр та сăнанă пулĕ. Изамб. Т. Пĕççисене хĕстерчĕ те ламппа трупине хĕстерчĕ хучĕ-пĕççисем пиçрĕç-кайрĕç. || Зажать. Менча Ч. Хăйсем ун умне çĕлĕксене сулахай хул хушшине хĕстерсе мал енелле пăхса тăраççĕ. А.-п. й. 88. Хăй пуçĕнчи çĕлĕкне хул хушшине хĕстерсе, пилĕк таран тайăлса, йăлăнать çак улпута. Сред. Юм. Кĕнекене хĕл айне хĕстерсе кайрĕ. || Прижать. Çĕнтерчĕ 48. Кеоркине çĕклесе тăратса лартать, çтена çумне минтер хĕстерсĕ Кеоркине тайăнтарать. Якейк. Вăл алăкран кĕме хăтланса пуçне хĕстерсе лартнă. || Придавить. Шорк. Ай-яй, хытă хĕстерчĕ-çке! Ну и эдорово же придавило! || Подоткнуть. N. Эпир Демьянпа пăшалсене пăхрăмăр, кĕрĕк аркисене хĕстертĕмĕр те йĕр тăрăх кайрăмăр. || Заткнуть. Хурамал. Пилĕкĕме çыхнă çут пиçикки, вĕçĕсене хĕстерме пĕлместĕп; çак тăвансене куриччен курас тетĕп, курсан сăмах калаçма пĕлместĕп. У светлого пояса, которым я опоясан, я никак не могу заткнуть концов; пока я не увижу этих родных, мне так хочется их увидать; а как увижу, не могу вымолвить слова. Ачач 110. Иккĕшĕ пуртăсем хĕстернĕ, пĕри хулпуççи çине пăчкă хунă. А.-п. й. 32. Тепĕр кунне хай Сахар çумне пуртă хĕстерчĕ, хыçне çакрĕ пăчкине, хай платникле тумланчĕ, сухалне йăлт хыртарчĕ, хуланалла уттарчĕ. || Воткнуть. Чăв. й. пур. З2. Вăл укçисене алса ăшне чиксе, кĕлете çӳле хуп хушшине хĕстерсе хунă. || Подобрать. Кн. для чт. 1, 15. Сахман аркине хĕстерсе тытнă та шкулалла чупа пуçланă. || Положить (подо что). N. Вара çавăн пуçĕсене (змея) турамăн-турамăн вакласа пĕр пысăк чул айне кайса хĕстерчĕ. || Притеснять. N. Ку кĕçĕннине пит хĕстереççĕ (очень притесняют). N. Пĕр-пĕр ĕçпе ăна хăйне хĕстермелле те... N. Куланайшăн пит хĕстереççĕ-ха, ваçка, таçтан тупас! || Щурить (глаза), подмигивать. Саньял. Пĕчик çырма, тарăн шыв, кĕпер ан хыв, ут сиктер; чун савнине курсассăн, сăмах ан хуш, куç хĕстер. || Ломить (голову). Ст. Чек. Пуçа хĕстерет, голову ломит. Ал. цв. 26. Чĕри темĕскере сиссе тăнă пек хĕстерсе ырата пуçланă. || Слямзить, украсть, сташить. См. ункайлă. N. Старăста ял укçине хăйне хĕстерсе хăварнă (утаил). ЧС. Тата виç-тăват ачана, çăмарта кӳшилли çĕклекенне, çӳреме хушаççĕ, вăл çăмарта ан хĕстертĕр тесе. Юрк. Пĕтсен те эсĕ ялан апла ан кăтарт, тет хуçи, çав атă илтĕм, тесе çырнă укçисене хăй çумне хĕстернине пĕлсе. Сред. Юм. Веç пĕри хĕçĕ хĕстерсе кайрĕ (украл). N. Пĕр çын еврей урапи çинчен михĕ хĕстернĕ те тара пуçланă. Янтик. Вăл хутран-хутраи хĕстерет пуль хуçа япалисене! N. Çак япаласене пĕтĕмпех хĕстерсе килнĕ, тет, у. Татмыш. Япалана хĕстерме шутлаççĕ.

Чувашско-татарский словарь (1994)

кыстырырга

См. также: