Поиск: хапха

Введите слово для поиска

Область поиска:

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
ворота
вырăсла хапха — тесовые ворота с крышей
вĕрлĕк хапха — ворота из жердей
кĕçĕн хапха — калитка (на улицу)
малти хапха — ворота на улицу
касса тĕрленĕ хапха — резные ворота
тимĕр хапха — железные ворота
хапха айĕ — подворотня
хапха йĕки — ось ворот
хапха кашти — перекладина у ворот
хапха хуралçи — уст. привратник
хапха уç — отворять, отпирать ворота
хапхаран тух — выезжать, выходить из ворот
Тимĕр хапха уçăлчĕ. (Тул çутăлни). — загадка Железные ворота отворились. (Рассвет).
2. диал.
дверь
арман хапхи — дверь мельницы
çенĕк хапхи — дверь в сени

хапха çăвар — крикун, горлопан
хапха укçиуст. выкуп (на свадьбе)

Словарь чувашского языка

(хапха), ворота. N. Хапха кутне килсе чарăнчĕç. N. Хапхана уç-ха, инке. Эпир çур. çĕршыв 15. Хапхисем хăшĕн чăвашла, хăшĕн вырăсла. Ib. 12. Хапхи таврашне шуçпа тата ăйăсемпе шăтăкласа тĕрлесе пĕтернĕ. Рак. † Питĕрпелен Мускав хушшинче хĕвел анмасăр хапха хупăнмасть. N. † Аттен хапхи чăвашла. Бижб. Халăх çăварĕ хапха теççĕ. (Пословица). Собр. Тимĕр хапха уçăлчĕ. (Тул çутăлни). Синерь. Хапхара (в воротах?) вĕрсе выртас мĕн. ТХКА 71. Пирĕн хапха картишнелле уçăлать те вăл. Альш. Хапха урлă каçса кĕтĕм. Ib. Хапхаран кĕтĕм. Ib. Хапха витĕр кĕтĕм. КВИ. Юмах юпа тăрринче, халлап хапха тăрринче. ЧП. Хапхи тулне тухса пăхнă-тăр. ТХКА 52. Чӳ речене хупрĕ, хăй хапха уçма тухрĕ. N. Çăварне карать хапха пек. Артюшк. Ку ача хапха питĕрнине çурри таран хуçса илсе вунтăхăрăшне вĕлерсе пĕтернĕ. А.-п. й. 42. Хапхине хупмасăрах хăварчĕ хăй. Вута-б. Хапха пайĕсем: ручкă, ручки; тапкăч, упорка, упирает верхнюю ручку ворот в пятной их косяк, чтобы ворота ходили на одном уровне; тăпса, осен; тăпса тĕп, подпяток; ыра, паз; юпа, столб; çӳлти тăпса, верхний осен; тăпса юпи, пятной столб, это тот столб, на котором ходят ворота; янах юпи, притворный столб, к нему притворяются ворота; хапха айĕ, подворотня, доска, которая вкладывается в отверстие ниже ворот между двумя воротными столбами; питĕрчĕк, засов; пропой, пробой; тыткăч, скоба или ручка.


а — тăпса; l и т (железные) — тимĕр тăпса; тимĕр тăпса l упирается на железную плиту t, которая называется — хапха тĕпекĕ; тимĕр тăпса т вращается внутри р, которая называется — прапуй; прапуй делается из железа, в — янах, с — ручки; е — тăпса йĕппи. Если хапха состоит только из йăвăç тăпса (старая форма), то тăпса наверху бывает длиннее, и этот длинный конец вдевается в дыру b, а нижний конец упирается непосредственно на дно б. Углубление в столбе п, куда вставляется тăпса, и дыра b вместе называется — хапха юпи ыри.

Чувашско-татарский словарь (1994)

капка

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

«ворота»; др. тюрк. капығ, МК капуғ, тефс. XII-XIII вв. капу, капуғ, АФТ капук, кумык. капу, тур. капы, азерб. гапы «ворота», «дверь»; туркм. гапы «дверь»; тат., башк. капка «ворота»; узб. копка, казах., какпа, тур. капа, азерб. гапа «затворять», «закрывать»; Замахш. капа «запирать». В чув. закономерно должно было бы быть хупха от глагола хуп «затворять», «закрывать»; по-видимому, хапха образовалось не без влияния тат. яз.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

кил карти алăкĕ. Кĕл туса пĕтерсен чиркĕве каять. Ун чухне кил карти алăкне (хапхана) уçаççĕ те, урамра кĕтсе тăракан халăх савăнса унтан пиллĕх илме тытăнать [Отец 1904:17–18].

См. также:

хапсăнуллă хапсăнчăк хапсăнчăкла хаптиле « хапха » хапха ай хапха алăк тимĕри хапха алăкĕ хапха алак хапха йĕки

хапха
Часть речи
Япала ячĕ
 
Фонетика
5 букв
 
Твердое слово
 
Язык
По-чувашски
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150