Чувашско-русский словарь (1982)

(чĕр)

1.
живой, здравствующий
ни вилĕ, ни чĕрĕ — ни жив ни мертв, полуживой
чĕрĕ организм — живой организм
чĕрĕ пуççăн — живым, живьем, заживо
чĕрĕ халлĕн — живым, живьем, заживо
Чĕрĕ шăмă шăнăçать. — посл. Живая кость найдет себе место.

2.
живой, одушевленный
чĕрĕ çутçанталăк — живая природа
чĕрĕ мар çутçанталăк — неживая природа

3.
живой, подвижный, подвижной, бойкий, проворный

живо, подвижно, бойко, проворно
чĕрĕ ача — бойкий ребенок
чĕрĕ куç — живые глаза
чĕрĕ сăн — бодрый вид
вăл питĕ чĕрĕ калаçать — он говорит очень бойко

4.
свежий
чĕрĕ пахчаçимĕç — свежие овощи
чĕрĕ пулă — свежая рыба
чĕрĕ сухăр — живица
чĕрĕ хулă — лоза, розга, прут

5.
суровый, небеленый, грубый
чĕрĕ пир — суровое полотно, суровье
чĕрĕ çип — суровая нитка

6.
сырой, сырцовый, являющийся сырцом
чĕрĕ пурçăн  —шелк-сырец
чĕрĕ кирпĕч — кирпич-сырец, сырцовый кирпич

7.
сырой, влажный
чĕрĕ вутă — сырые дрова
чĕрĕ сывлăш — влажный воздух
чĕрĕ çăнăх — отсыревшая мука
чĕрĕ шăршă кĕрет — тянет сыростью

8.
сырой, невареный
чĕрĕ аш — сырое мясо
чĕрĕ сĕт — некипяченое молоко
чĕрĕ шыв — некипяченая вода

9.
сырой, необработанный
чĕрĕ сăран — сыромятная кожа

10.
яркий, выразительный, живой
чĕрĕ пуплев — живая речь
чĕрĕ калаçу — живая речь
чĕрĕ сăнар — живой образ

11.
настоящий
сущий разг.
чĕрĕ асап — настоящая каторга
чĕрĕ мăшкăл — явное издевательство
чĕрĕ тамăк — сущий ад

◊
чĕрĕ виçе — живой вес
чĕрĕ кĕтес — живой уголок
чĕрĕ курăк — бот. живучка
чĕрĕ суран — кровоточащая рана
чĕрĕре кĕр — 1) осложняться (о болезни) 2) горячиться,задираться

Словарь чувашского языка

живой, одушевленный, здоровый, свежий, бодрий. И. Тукт. Ан ӳпкелеш, тусăм... Чĕрĕ чух ман сана чуптума хăюлăх çитмерĕ, халĕ, хăюлăх çитнĕ чух, сана манран ĕмĕрлĕхех уйăрчĕç. Ал. цв. 15. Эсĕ маншăн чĕрĕ чухнех вилнĕ çиншăн йĕнĕ пек ан йĕр. Ск. и пред. чув. 110. Ун çилĕллĕ чĕринче вĕрет, сикет чĕрĕ юн. Ib. 52. Куçĕ анчах пит чĕрĕ. Ib. 41. Анчах майĕпе пурин те кĕре чĕрĕ кӳртесси килет выльăха. || Сырой. N. Тăпра чĕрĕ. Земля сырая. Дик. леб. 49. Патшанăн ытарма çук илемлĕ пӳлĕмĕсенчен Елисана чĕрĕ çĕр пӳрте кайса хупнă. Элизу посадили в темное, сырое подземелье. || Поворотливый, проворный, вострый. Капк. Хăлхасене чĕрĕ тытас пулать.

Чувашско-татарский словарь (1994)

1. тере 2. чи

Чувашско-эсперантский словарь

[ĉe're]
kruda, freŝa, vigla, viva
чĕрĕ вутă — kruda lignaĵo
чĕрĕ пахча çимĕç — freŝaj legomoj
чĕрĕ сăмах — viva vorto
чĕрĕ сăн — vigla aspekto
чĕрĕ шыв — neboligita akvo
чĕрĕл — resanixgi
чĕрĕлĕх — vigleco, ageemo
чĕрĕлĕхлĕ сывлăш — saniga aero
чĕрĕлле — krude
чĕрĕлле шăнтнă пулă — freŝe frostigita fiŝo
чĕрĕлӳ — resaniĝo
чĕр чун — besto
viva estaĵo
килти чĕр чунсем — hejmaj bestoj
тискер чĕр чунсем — sovaĝaj bestoj
чĕр чун тĕнчи — besta mondo, faŭno
чĕрт — vivigi
ekbruligi (alumeton)

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

1. «живой»; 2. «бойкий», «резвый», «шустрый», «проворный»; др. тюрк., алт. В, хак. тириг, МК, Замахш., АФТ, уйг., узб. тириг, кирг. тирӳӳ, казах., к. калп., ног. тири, ойр. тирӳ, азерб., тур., туркм. дири, башк., тат. тере, тув. дириг «живой» (в некот. яз. «бойкий», «резвый»).

1. «сырой», «влажный»; 2. «неварёный», «недопекшийся» (о хлебе) 3. «свежий»; азерб. чий, дири, алт. В чий, тур. тер «влажный», «сырой», «свежий»; полов. чийик «сырой»; ср. перс. тăр «влажный», «сырой», «мокрый»; «свежий».

См. также: