Поиск: чыс

Чувашско-русский словарь (1982)

1.
честь, слава
ĕçри чыс — трудовая слава
рабочи чысĕ — рабочая честь
ку пире пысăк чыс — это для нас большая честь
чысран яр — обесславить
чысран кăлар — обесславить
Чыса çамрăкран упра. — погов. Береги честь смолоду.
Пуçна çухатсан та чысна ан çухат. — погов. Погибай, а честь сохрани.

2.
почет, честь, уважение
чыс кур — быть в почете
чыса хур —почитать
вăл чысра мар — он не в почете

3.
угощение
чыс ту — 1) почитать, оказывать почет 2) угощать
хăнана чыс кăтарт — хорошо принимать гостя

Словарь чувашского языка

почет, уважение, честь, слава. Шел. II. 52. Хăшĕ пысăк чыс курать, хăшĕ пулать çын кулли. Истор. Эсĕ мана вăрттăн Ярополка тытса пар, эпĕ çавăншăн сана ĕмĕр чысра усрăп, тенĕ. Чăвашсем 10. Анчах эпир хамăр сан чысна пĕлейместпĕр (не умеем тебя достаточно уважить). Собр. Эсирех те ватă, эпир çамрăк, сире пуççапмасан чыс пулмĕ. Образцы З5. † Атте-анне ятне лайăх тытсан, пире лайăх çынсем чыс парĕç. Ib. З2. † Пире тăван кĕтет хай чыспала. || Вежливость. || Хороший прием. Кĕвĕсем. Çак тăвансем килсессĕн чыс пара пĕлмесĕрех ăсатрăм. Баран. 19. Тусăм, сана чыс кăтартам. Ала 14. Ах хăнаçăм тантăшăм, пирĕн чыса ан çухат! Пирĕн чыса çухатсан, хăвăн чысă çухалĕ. (Хĕр сăри). || Угощение. Такмак З. Çав мунчаран тухнă çĕре çак хăта чыс хатĕрлет. Образцы 61. † Ай-хай пĕр хăтаçăм, тăхлачăçăм, кĕрекĕрсем витĕр чыс çапнă. Собр. Пӳртĕрсем шурă, саккăр сарă, эпир тухса кайсан пушă юлĕ. И пушă та юлмĕ, мĕн те юлмĕ, сĕтеллĕрсем тулли чыс юлĕ. N. Чейне те ĕçтерет, чысне те лартать. Бур. Ял çине тухсан ятăр пысăк, килĕре килсессĕн чысăр пысăк. Туй. Туй евчĕ патĕнче чух евчĕ хĕр ашшĕсем патне пырать те калать: сирĕн чыс çитри? умăра пурте тулли пулчи? тет. Леш калать: мана хăтаран чыс çитрĕ, тет. || Пирушка. Туй. Тата виççĕмĕш чыса хатĕрленĕ виçĕ çулхи кăркки пулнă (у него). Такмак 2. Унăн иккĕмĕш чыса хатĕрленĕ пилĕк çулхи хура така пулнă. || Сред. Юм. Таса мар алпа тытса ĕçме-çименне чысне яраççĕ.

Чувашско-татарский словарь (1994)

намус, хәрмәт

Этимологический словарь чувашского языка (1964)

1. «честь», «почет; 2. «вежливость», «обходительность»; чысла «почитать», «чествовать», «потчевать»; чыслă «опрятный»; «чистоплотный», «аккуратный»; чыссăр «неопрятный», «неряшливый»; «нескромный». Из русск. честь.

См. также:

чыппын чырат чыркас чырку « чыс » чыс кур чыс ту чыс-хисеп чыса хур чыслă