1.
ласточка
касатка обл.
çыр чĕкеçĕ — 1) ласточка-береговушка 2) стриж
çĕр чĕкеçĕ — 1) ласточка-береговушка 2) стриж
тинĕс чĕкеçĕ — морская ласточка
Чĕкеçĕн хӳри юплĕ, çĕленĕн чĕлхи юплĕ. — посл. У ласточки раздвоен хвост, у змей — язык.
Шăпчăк чĕкеçрен ирттерет. — посл. Соловей перепоет ласточку.
2. перен.
касатка, милая
◊
чĕкеç курăкĕ — бот. подорожник
чĕкеç шатри — веснушка и веснушки
ласточка. Образцы 9. † Чĕкеç вĕçет çӳлелле, ларса канат çӳçене. И. Тукт. Ĕнтĕ чĕкеç вĕçет, чĕкеç вĕçет,–юхăм шывăн çулне пӳлеймест. КВИ. Хăй те чĕкеç пекехчĕ. Хĕр юрри 8. Çӳлĕ ту çине хăпарма йĕс таканлă ут кирлĕ, çичĕ юта юрама чĕкеç чĕлхелле çын кирлĕ. ГФФ. † Чĕкеç пекех йорлатпăр. Поем мы, как ласточки. || Женское имя. КВИ. Ячĕ унăн Чĕкеçчĕ. Ib. Карчăк çапах Чĕкеçне вăрçать ĕçне туманшăн.
карлыгач
«ласточка»; в других тюрк. чз. мы не нашли этимологически родственного слова. Вероятно, оно образовалось от звукоподражательного чĕв-чĕв, чĕвĕл-чĕвĕл, отсюда чĕвкĕç «щебечущий (щебечущая птица)»; звук в выпал, осталось чĕкеç.
ласточка — hirundo [вăрăм хӳреллĕ пĕчĕк вĕçен кайăк]; сăрт-ту чĕкеçĕ горная ласточка —ptyonoprogne rupestris; çыран чĕкеçĕ береговая ласточка — riparia riparia; хула чĕкеçе (шур кут) городская ласточка (воронок) delichon urbica; ял чĕкеçĕ деревенская ласточка (касатка) — hirundo rustica
См. также:
чĕкĕр чĕкĕре чĕкĕрт чĕкĕрттер « чĕкеç » чĕкеç курăкĕ чĕкеç тотăхĕ чĕкеç тотăхлă чĕкеç чĕлхеллĕ çын чĕкеç шатри