авторитет
1.
авторитет (сум, хисеп) (см. вăйăм)
унăн авторитет пысăк — он пользуется большим авторитетом
халăх хушшинчи авторитет — авторитет в массах
авторитета тивĕç пул — завоевать авторитет
авторитета çухат — потерять авторитет
вăйăм
влияние, воздействие
авторитет
нимĕç литератури вăйăмĕ — влияние немецкой литературы
вăйăм кур — оказывать воздействие
унăн вăйăмĕ ӳсрĕ — его авторитет возрос
унăн вăйăм пысăк он пользуется большим авторитетом
халăх хушшинчи вăйăм — авторитет в массах
вăйăма тивĕç пул — завоевать авторитет
вăйăма çухат — потерять авторитет
влияни
то же, что вăйăм
сӳл
(сӳл'), сила, мочь (употребляется только в некоторых выражениях). Тюрл. Паякăн сӳлтен карăм, ыртăм чыстăях. Сегодня я выбился из сил, устал совсем. Янтик. Сӳлтен кая пуçланă ку ĕçсе! Ослабел от пьянства, во всех отношениях. Ib. Хĕнесе сӳлтен янă чысти. Избили почти до потери сознания. Ib. Эй, ку карчăкăн сӳлли кайнă мĕн! нумаях пурнаймас пуль. Ib. Ачана сӳлрен янă саççим, пĕр татăк çăкăр паман пуль у. Янш-Норв. Пĕтĕмпех сӳлли кайнă карчăк. СПВВ. КЕ. Çуркунне, сурăх çитерме кайсассăн, путексем кикен çисе анăраççĕ те, вилнĕ пек выртаççĕ, çавна: сӳлли кайнă, теççĕ. Хурамал. Хăйин выçăхнипе вăйĕ пĕтнĕ, çул пынине сӳлли (остатки сил) кăна тăрса юлнă хăйин. Ib. Ватăлнă, çӳрейми пулнă, йӳтенĕ çынна калаççĕ: сӳлли пĕтнĕ унăн, теççĕ. Ib. Пĕр çĕре кайса пит ывăнса килсен, сӳллĕм кăна (= кĕлеткем кăна), вăйăм пĕтрĕ, теççĕ. N. Сӳлрен кайнă салтаксем тайкаланса килнелле утрĕç. || Чебокс. Сӳлли çук (гов. о неряхе). См. хевте.
пекки
подобный, похожий. Ст. Чек. Вăл кĕнеке пек, унта кĕнеке листи пеккисем нумай. N. Пирĕн анне пекки паян пултăрана карĕ. [Анне пекки — 1) мать (пренебрежительно), 2) мачеха]. N. Халь порăнтăмăр покка ял пеккинче. Изамб. Т. Анчах ун пекки сайра пулать. N. † Ĕçкĕрен ĕçке çӳрерĕм, çак хуçа пекки курмарăм. || Как будто; вроде. БАБ. Тепĕр арăм (вторая женщина) йăвăç айне выртрĕ те: ах ăшăма, ах ăшăма! тесе кăшкăрса йĕрен пекки тăвать. Алекс. Нев. Вырăссене çăмăллатам пек туса, куланай кĕтем пекки тунă. Хурамал. Çывăрам пекки туса выртать. Орау. Эп ун пекки (таких вещей) курман пĕртте. || Можно (кому), следует (кому). N. Карапа юсаса пĕтерсен, ларас пеккисем карап çине ларнă та, каяс çĕре кайнă. Изамб. Т. Çапман тыррисем мĕн пур пекки юлнă. Юрк. Хăла лашана анчах пачĕ (мне), ватăскере, ыран-и паян-и вилес пеккине. || Похоже на то; что-то похоже на; имеющий подобие. Аттик. Мĕн пĕтнĕ вăйăм пеккине (силĕшки) каялла тавăрса пар (потраченую силу возврати. Моленье, в жатву). Ib. Уйра мĕн пулнă тырă-пулă пеккине (все, что относится к хлебам) чипер пуçтарса кӳртме пар. (Моленье). N. Панă пеккине ил. Бери, сколько дают. N. Иван тухнă пеккине каскалах пырать. (Из сказки). Сборн. по мед. Ун патне пĕтĕм кӳршĕ-арăмĕсем, хурăнташ пеккисем (все родственники) пуçтарăна-пуçтарăна пыраççĕ. Янш.-Норв. Ял хушшинче, мур тартăр тесе, курнă çын пеккине саламатпа хĕртеççĕ (девушка), тата килĕсене кĕрсе хĕнесе çӳреççĕ. (Хĕр аки).
вăй-тĕрек
сила и крепость; мощь. Псалт. 21,16. Вăйăм-тĕрекĕм тăм савăт пек типсе çитрĕ.
вес
сущ.муж.
1. множ. веса йывăрăш, виçе; вес посылки—восемь килограммов посылка йывăрăшĕ — сакăр килограмм; борец тяжёлого веса йывăр виçеллĕ кĕрешуçĕ; продавать на вес виçсе сут
2. множ. не употр. (син. влияние, авторитет) витĕм, вăйăм; ят-сум; он имеет большой вес в деловых кругах вал ĕçлĕ çынсем хушшинче ятлă-сумлă çын
власть
сущ.жен., множ. власти
1. власть (общество пурнăçне тытса, йĕркелесе пырас право); государственная власть патшалăх влаçĕ; органы власти на местах вырăнти власть органĕсем
2. ирĕк, витĕм, вăйăм; родительская власть ашшĕ-амăшĕн ирĕкĕ; власть употребить пăхăнтар, витер; находиться во власти предрассудков тĕшмĕшлĕх витĕмĕнче пурăн
влияние
сущ.сред.
1. (син. воздействие) витĕм, вăйăм; оказать влияние на ход дел ĕç-пуçа витĕм кӳр
2. (син. авторитет) ят-сум, витĕм; человек с большим влиянием ятлă-сумлă çын
влиять
глаг. несов.
витер, витĕм кӳр, вăйăм кӳр; он плохо влияет на детей вăл ачасене япăх витĕм кӳрет
воздействие
сущ.сред. (син. влияние)
витĕм, вăйăм, хистев; лекарство оказало положительное воздействие эмел ырă витĕм кӳчĕ
воздействовать
глаг. сов. и несов. (син. повлиять)
витер, хисте, вăйăмла, витĕм кӳр, вăйăм кӳр; воздействовать на умы людей çынсен ăс-тăнне витĕм кӳр
действие
сущ.сред.
1. (син. работа, деятельность) ĕç, ĕç-пуç, ĕç-хĕл; противозаконные действия саккуна хирĕç ĕçсем; составить план действий на будущее малашнехи ĕçсен планне палăртса хур
2. ĕçлени, çӳрени, привести машину в действие машинăна ĕçлеттерме пуçла
3. вăй; вăйра тăни; продлить действие договора договор вăйра тăрас вăхăта тăс; закон обратной силы не имеет саккун вăйĕ иртнĕ вăхăта витмест
4. (син. результат, влияние) витĕм, вăйăм, усă; витĕм кӳни, усă пани; оказывать благотворное действие ырă витĕм кӳр; предупреждение не возымело действия асăрхаттарни усă памарĕ
5. пай, сыпăк (спектаклĕн, пъесăн); комедия в трёх действиях виçĕ пайлă комеди
6. тăвăм, действи; четыре действия арифметики арифметикăн тăватă действийĕ
влияние
влияни, витĕм, вăйăм (пĕр-пĕр япалана е çынна хăй майлă туни, хăйне пăхăнтарни, хăй енне çавӑрни, хăйне итлеттерни, хăй пек шухăшлаттарни); влияние среды тавралăх витĕмĕ, вăйăмĕ; человек с большим влиянием витĕмлĕ çын.
влияние
с. 1. витерни, витерӳ, витĕмлĕх, вăйăм; влияние солнечных лучей на человеческий организм хĕвел пайăркисем çын организмне витерни; влияние среды тавралăх витĕмлĕхĕ; 2. (авторитет, власть) витĕм; иметь влияние витĕмлĕ пул.
воздействие
с. хистев, хистени, ӳкĕтлени; вăйăм; словесное воздействие сăмахпа ӳкĕтлени; сила воздействия хистев (е ӳкĕт) вăйĕ.
действие
с. 1. (деятельность) ĕç, ĕçлени; 2. (работа, функционирование машин) ĕçлени, ĕç; привести машину в действие машинăна ĕçе яр; 3. (влияние, воздействие) вăйăм, витĕм; действие солнца на организм хĕвел организма пиçĕхтерни; 4. (события, о которых идёт речь) ĕç; действие происходит в Москве ĕç Мускавра пулса иртет; 5. театр. пай; пьеса в пяти действиях пилĕк пайлă пьеса; 6. мат. тăву, действи; четыре действия арифметики арифметикăн тăватă действийĕ; военные действия варçă, вăрçă ĕçĕсем.
вăй
[voj]
forto, povo
ал-ура вăйĕ — fizika forto
вăй çитнĕ таран — laŭeblo, laŭ fortoj
вăй пухса илсе малалла кайрăмăр — post kunmeti la fortojn ni iris plu
саккун вăйа кĕчĕ — la leĝo ekhabis povon
куç вăйĕ — vidkapablo
лаша вăйĕ — ĉevala povo
вăй патăр! — bonan laboron! (saluto al laborantaj homoj)
вăй-хăват — forto, energio, povo
вăй-хавал — spiritforto, entuziasmo, vivenergio
вăй-хал — forto kaj sano, vivenergio
вăйлă — forta, fortika
ĕнер ирпе вăйлă çумăр çуса иртрĕ — hieraŭ matene pluvegis
вăйлан — fortiĝi
вăйлат — fortigi
вĕсем пире вăйпа сĕтел хушшине лартрĕç — ili nin altabligis perforte, ili nin sidigis ĉe la tablon
вăйсăр — senforta, malforta
вăйсăрлан — malfortigi
вăйсăррăн — senforte, malforte, senpove, apenaŭ
вăйăм — iflluo, aŭtoritato, efiko
вăл вăйăмне çухатнă — li perdis la aŭtoritaton
витерӳ
ç.с. Витерме, ăша тивертме пултарни; витĕм, вăйăм. Диалога витерӳ, витĕмлĕх хатĕрĕ пек усă курнă. Г.Федо-ров, 1994, 15 с. Акупунктура витерĕвĕ. С-х, 2000, 13 /, 1 с.
лобби
п.с. Хăйне кирлĕ пек йышăнусем тумашкăн тӳре-шарана (туп.) тата саккун кăларакансене вăйăм кӳрекен ушкăн; хистев ушкăнĕ. Президента [Ельцина] тӳнтерле витĕм кӳресрен шикленнĕ «Химпромăн» хăватлă лоббийĕ ... Федорова Советсен çурчĕ умĕнчех тăратса хăварнă. Х-р, 15.09.1992, 3 с. Çакă кĕ-пĕрнаттăрсен Думăри лоббине çеç кирлĕ мар. Х-р, 7.10.2000, 1 с. «Енчен те Президент пулсан» эпĕ лобби йăлине кăклама тăрăшăттăм. ÇХ, 2003, 8 /, 7 с.
См. также:
вăйăçăм вăйăкла вăйăлла выля вăйăлтаттар « вăйăм » вăйăмлă вăйăн вăйăн-шайăн вăйăн-шайĕн вăйăрхан