Поиск: йăшăлтат

смирно, спокойно, тихо. Хăр. Паль. 5. Ан шарла. Ухмах, тĕк лар! терĕ амăшĕ. Сред. Юм. Порте он пик тĕк çӳресен кăçтаччĕ олă, çынпа вăрçмас, ытлашки сăмахламас. НИП. Тĕк ларма пĕлмест (о непоседе, вертушке). N. Чăхăсем шавласа ларсан тырă пулмасть, теççĕ; тĕк ларсан тырă пулать, теççĕ. (Святочное гаданье). Тюрл. Тĕк ларăр. Молчите. Çĕнтерчĕ 33. Ан йăшăлтат, тĕк вырт. БАБ. Пирĕн ăспа ĕнтĕ усал вилмелле те пĕтмелле; апла пулсан муш ятне те Ялта часăрах маннă пулĕччĕçĕ. тата хăйĕн ӳчĕ те тĕк выртнă пулĕччĕ. Альш. Пулнă усал хуллен хуллен асран каять. Каç та тĕк выртса тĕк çывăратпăр (после пожара). Туперккульос 42. Тĕк тăрас пулать. Капк. Тĕк тăнă çĕрте ма шăнса вилмелле. Мурат. Тĕкех тăр. Молчи. Слакбаш. Ахаль лариччен тĕк тăр. Бес. чув. 2. Çынсенчен кам ытларах айăплă-ши? Тĕк тăнă çĕртенех вĕлерекен-и, йĕ айăпсăр вилекен-и? N. Ĕни сунă чухне пĕрте тĕк тăман. Хурамал. Вăкăрĕ мак макăрат, хӳри тĕк тăрат. Рак. Тĕк тăнă çĕртенех (ни с того, ни с сего) ухмахланса чан çапма тытăнатчĕ (т. е. произносить слова, подражающие звону). СПВВ. Тĕк тăр = тек тăр, стой смирно, погоди. СЧУШ. Пĕрре карчăкĕ çăкрине тăвар сапса исе тухнă та ĕнине йăпатса парат: тăр айван, тăр ме-ме, тăрсан тата исе тухса парăп, тĕк тăр, тет. Баран. 80. Çанталăк тӳп-тӳлек. Парăссем тĕкех çакăнса тăраççĕ. N. Чипер тĕк пурăннă çĕртенех килсе чĕтретрĕ.

вăшăлтат

дуть с шумом. Ир. Сывл. 21. Вăшăлтатать, ӳлет, хашлатса илет. Орау. Кĕрĕк çĕтĕкĕнчен (в прорехи) çил вăшăлтатать (или: вăшăлтаттарать, дует). Ib. Çурăкран çил вăшăлтатать (дует). Б. Олг. Вăшăлтат = йăшăлтат.

йăшăлтат

(jы̆жы̆лдат), кишеть, копошиться, шуметь с гдухим звуком, извиваться, возиться. М. П. Петр. Етем йăх йеп. пуç. кай. 5. Вăйлă çумăрсем пуçлансан, çак чĕрĕ-чунсем каллех çĕр çине йăшăлтатса тухаççĕ. N. Çĕлен йăшăлтатат (возится). Чем люди живы. Ачисем амăшĕ çумăнче йăшăлтатса выртаççĕ. Дети возятся около матери. Кратк. расск. 2. Çĕр çинче кусан-çӳрен япаласем йăшăлтатса çӳре пуçланă. Ст. Чек. Йăшăлтатса выртат (çаврăнса, хăнтăла аптăратнăран). Нагорн. Кăткăсем йăшалтатнă пек, çимĕк вырĕнне (siс) каяççĕ. Пшкрт. Хорт jы̆жы̆лдадат (копошатся). Хорачка. Çĕлен йăшăлтатса каят. Б. Олг. Пы̆д’ы̆зам jы̆жы̆лдада_ччэ̆, пымалла-да мар (не подойдешь). Альш. Тек çапла кĕвĕ каланă маййăн йăшăлтатса тăрать вăйă (хоровод). Çутталла 51. Аппа пĕрне (одну) илчĕ те, сывлăшпа ăшăтрĕ. Лĕпĕш йăшăлтатма пуçларĕ (стала двигаться).

йăшăлтаттар

понуд. ф. от йăшăлтат. || Ползти с силой. N. Пăхатпăр: пĕр тĕмĕ айĕнчен хуп-хура çĕлен йăшăлтаттарса тухать. Альш. Тăнă çĕртех йăшăлтăттартăм. Stans futui.

Русско-чувашский словарь

ёрзать

глаг. несов.
пăркалан, çаврăнкала, йăшăлтат; Что ты всё ёрзаешь? Мĕн эсĕ пăркаланса ларатăн?

кишеть

глаг. несов. (син. шевелиться, копошиться)
йăшăлтат, кĕшĕлтет, хĕвĕш, вĕрке; в улье кишат пчёлы вĕллере пыл хурчĕсем вĕркеççĕ; улицы кишат народом урамсенче халăх хĕвĕшет

шевелиться

глаг. несов.
йăшăлтат, хускал, хускалкала; в траве что-то шевелится курăк хушшинче темскер йăшăлтатать

Русско-чувашский словарь (1971)

возиться

несов. 1. йăшăлтат, кĕрмеш, кĕшĕлтет, айкаш; 2. с чем, над чем (заниматься чем-л. кропотливым) аппалан, муталан, тăрмаш; 3. разг. (медлить) кăштăртат, мĕшĕлтет, çăрăл.

ёрзать

несов. разг. пăркалан, çаврăнкала, йăшăлтат.

кишеть

несов. кĕшĕлтет, йăшăлтат; хĕвĕш; в лесах кишели змеи вăрмансенче çĕленсем кĕшĕлтетнĕ; улицы кишат народом урамсенче халăх хĕвĕшет; ◇ кишмя кишеть см. кишмя.

копошиться

несов. 1. (шевелиться) йăшăлтат, кĕшĕлтет; муравьи копошились возле муравейника тĕмĕ тавра кăткă кĕшĕлтетнĕ; 2. разг. (возиться) тăрмаш, чакалан, аппалан; 3. перен. (беспокоить — о мыслях, чувствах) канлĕх ан пар, аптăрат, хумхантар (шухăш).

шелохнуться

сов. 1. хускан, тапран, выляса ил; 2. (пошевелиться) хускал, йăшăлтат.

См. также:

йăшăл йăшăл-яшăл йăшăлантар йăшăлт « йăшăлтат » йăшăлтаттар йăшăлти йăшăн йăшăр йăшăр-йăшăр