Чувашско-русский словарь (1982)

шатарт

то же, что шатăрт
йытă шăмма шатарт тутарчĕ — собака громко разгрызла кость

шатăрт

подражание резкому треску, хрусту
шăл айĕнче темскер шатăрт турĕ — на зубах что-то хрустнуло
шатăрт-шатăрт — подражание ритмичному треску, хрусту
лаша курăка шатăрт-шатăрт тутарса çиет — лошадь с хрустом ест траву

шăтăрт

то же, что шатăрт
шăлпа шăтăрт тутар — хрустнуть зубами

шăтăрт-шатăрт

подражание неритмичному треску, хрусту
ура айĕнче хăрăк турат шăтăрт-шатăрт тăвать — под ногами то и дело похрустывает валежник

шăтăр-шатăр

то же, что шăтăрт-шатăрт
автомат сасси шăтăр-шатăр турĕ — раздался треск автомата

Словарь чувашского языка

çĕр çĕмĕрни

грохот, шум, гам. Ск. и пред. чув. 7. Çĕр çĕмĕрсе таврăнать. Якейк. Автомобил кĕрлесе, мĕкĕрсе (рев трубы), çĕр çĕмĕрсе (с грохотом) пырать. N. Çĕр çĕмĕрни, быстрая езда на лошади. Арçури. Çĕр-çĕмĕрсе чуптарать. Сред. Юм. Вăрманта çĕр-çĕмĕрсе йорлаççĕ (поют на весь лес): хĕрарăмсĕм сертене килнĕ поль. Ерк. 128. Шуртан тавраш çичçĕр кил, çĕр çĕмĕрсе çитрĕçĕ; таври ялсем, пур пус-кил Урха патне килчĕçĕ. Баран. 24. Акă хайхи упа вăрманта çĕр çĕмĕре пуçлать (поднимает сильной шум): унта та шатăрт, кунта та кĕрĕс тăвать. СТИК. Çĕр çĕмĕрет — питĕ хытă кăшкăрат, çуйхат.

шатарт

подр. треску при ломке полусухого дерева. СТИК. Питех типсе хăрса кайман патака хуçан пулсан, вăл шатарт туса хуçăлат. Ib. Çатан авнă чухне тепĕрех çатăркасем шатарт хуçăлаççĕ. Ib. Патака тытрĕ те шатарт хуçса пăрахрĕ. || Подр. хрусту. СТИК. Йытă шăмма хыпрĕ те шатарт тутарайчĕ. См. шатăрт.

шатăрт

подр. треску при ломке сухого дерева. Сред. Юм. Хуçăлнă чôх тĕнĕл шатăрт! тăвать. Ib. Тĕнĕл шатăрт тăватчĕ. Изамб. Т. Тиевлĕ урапан тĕнĕлĕ шатăрт туса хуçăлать. Альш. Ача урапи тĕнĕлĕ шатăрт! хуçăлчĕ. Сред. Юм. Пĕрене хайăрнă чôхне хӳсек шатăрт! турĕ, те хуçăлма пуçларĕ тем. Капк. Шатăрт! турĕ те темĕн, Атăл пăрĕ икке çурăлчĕ-тăчĕ. Абыз. Кантăр вăри чикем-ши те, шатăрт-шатăрт теминччĕ, унтан намăс пулминччĕ. СТИК. Шатăрт, то же, что и „шатарт“, но звук более слабый, чем „шатарт“. || КС. Шатăртах.

шатăрт

трещать. БАБ. См. шатăрттар.

шоторт

подр. треску, звуку при ломаньи. Шорк. Лаша карта йопи çомне сĕвĕнчĕ те, шоторт! хоçса порахрĕ. См. шатарт, шатăрт, шăтăрт.

шăтăрт

подр. короткому звуку при срезании соломы серпом. Ск. и пред. чув. 14. Ылттăн курăнан ырашсем шăтăрт-шăтăрт касăлаççĕ. Çутт. 19. Анне çурлапа хăвăрт çивĕччĕн шăтăрт-шăтăрт тутарать. Никит. Пурте шăтăрт-шăтăрт-шăтăрт тутараççĕ (тырă выраççĕ). || Подр. звуку, который слышится, когда лошадь равномерно срывает зубами густую и мягкую траву. Шел. 71. Симĕс курăк тăррисене шăтăртта шăтăрттатса, тăрăс-тăрăс сиксе... тĕпĕртетсе çӳреççĕ. Б. Олг. Çамрăк ут çинĕ чох шăтăрт-шăтăрт çиет. || Подр. скрипу. СТИК. Хăш-хăш атă шăтăрт-шăтăрт тăват. Б. Олг. Шăтăрт! шăтăртатат (лапти). Сред. Юм. Тĕрексĕр пôкан çине ларсан, ô шăтăрт тăвать. || Подр. единичному треску суставов пальцев. Б. Олг. Алла хире-хирĕç авăрăм, сыпписем шăтăрт! терĕç. Тюрл. Шăтăрт! (излом). || Подр. звуку при сверлении дерева. Б. Олг. Пăрапа шăтарнă чох йӳçе шăтăрт, шатăрт тет.

шăтăрт-шатăрт

подр. неодинаковому треску. СТИК. Вăрманта ура айĕнче ялан шăтăрт-шатăрт сасси. Ib. Харăк, типĕ çатаркасем çине пуссан, шăтăрт тунă сасă илтĕнет; утса пынă чухне пĕрре шăтăрт, тепре шатăрт илтĕнсе пырат, тӳрех каласан: шăтăрт-шатăрт тăват.

латăрт

подр. сильному оборванному хрусту. Альш. Арпус латăртлатăрт! турĕ те, çурăлчĕ карĕ (сильный хруст). См. лăтăрт. КС. Ытла йăвăр йăтрăм та, пилĕк латăртах турĕ. Ib. Пашалуне латăрт! пусса çыртрĕ („звука нет“). Сред. Юм. Ора айне кашăк аври кĕнĕ те: латăрт! (или: лы̃ды̃рд) туса хуçăлчĕ. („Звук получаемый при раздавливании черена ложки“). В др. гов. в последнем случае скажут иначе. Г. И. Комиссаров. Кашăк çине посрăм та, шатăрт! (удар. в конце, если действие более продолжительно) туса хоçăлчĕ. || Подр. треску сломленного дерева. Череп. || Подр. crepitui ventris. КС. Сред. Юм. Латăрт! (удар. на „а“) тутарчĕ. См. латарт.

Русско-чувашский словарь

треснуть

глаг. сов.
1. 1 и 2 л. не употр. шатăртат, шатăрт ту; под ногой треснула ветка ура айĕнче турат шатăрт турĕ
2. (син. расколоться) çурăл, çурăлса кай; доска треснула хăма çурăлса кайнă
3. (син. ударить) çап, чыш, çатлаттар, тыттарса яр

См. также: